Co przychodzi Ci na myśl, gdy słyszysz określenia: ,,błąd medyczny”, ,,błąd lekarski”, ,,błąd w sztuce lekarskiej”, ,,błąd w sztuce medycznej”? Postawiłbyś między tymi pojęciami znak równości czy zdefiniowałbyś je inaczej? W jakiej sytuacji pozwałbyś szpital, a w jakiej lekarza? Pozwól, że odpowiem Ci na często stawiane pytania związane z prawem medycznym.
Lekarz, pielęgniarka czy inne osoby pracujące w ochronie zdrowia popełniają błąd medyczny, gdy działają sprzecznie z aktualną wiedzą i praktyką medyczną (zaniechanie) i nie dochowują należytej staranności, udzielając pacjentowi świadczenia.
Błędem lekarskim jest natomiast czynność (zaniechanie) lekarza w zakresie diagnozy i terapii, niezgodna z dostępną wiedzą medyczną.
„Błąd w sztuce medycznej” lub ,,błąd medyczny” jest pojęciem szerszym od błędu lekarskiego czy błędu w sztuce lekarskiej. Różnica wynika z tego, że błędu medycznego lub błędu w sztuce medycznej może dopuścić się nie tylko lekarz, lecz też inna osoba spośród personelu: szpitala, przychodni, a nawet apteki.
Klasyfikacja błędów medycznych w praktyce
Błędy medyczne można podzielić na kilka kategorii. Przyjmuje się następującą klasyfikację:
- Błędy diagnostyczne — polegające na niewłaściwej interpretacji badań lub pominięciu istotnych symptomów choroby,
- Błędy terapeutyczne —skutkujące błędnym leczeniem, wyborem nieprawidłowego zabiegu lub wykonaniem go w niezręczny, nieuważny sposób,
- Błędy techniczne -stanowiące formę zaniedbania czy też niepoprawnego realizowania poleceń, decyzji lekarza, np. przez personel szpitala, pielęgniarkę itp.,
- Błędy organizacyjne — wynikające z nieodpowiedniej organizacji pracy placówki medycznej, np. błędne prowadzenie dokumentacji medycznej, brak dostępu do właściwej aparatury diagnostycznej.
Jakie prawa i świadczenia przysługują pacjentowi?
Każdy wypadek w obrębie praktyki medycznej może wywołać poważne konsekwencje dla pacjenta, a błąd medyczny lub błąd lekarski stanowi często punkt wyjścia do długiego procesu sądowego. W takich przypadkach pacjentowi przysługują roszczenia, takie jak:
- odszkodowanie pieniężne – obejmujące koszty poniesione wskutek błędu medycznego (np. koszty rehabilitacji, koszt wizyt lekarskich, koszt badań, koszty przystosowania mieszkania do nowych okoliczności, a także wszelkie inne uzasadnione koszty),
- zadośćuczynienie – rekompensujące niematerialne konsekwencje błędu lekarskiego, takie jak ból, cierpienie czy pogorszenie jakości życia,
- renta – przysługująca w przypadku utraty całkowitej lub częściowej zdolności do pracy zarobkowej albo w sytuacji zwiększenia się potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość.
Odpowiedzialność cywilna, karna i zawodowa lekarza
Zdarzają się sytuacje, kiedy czyn lekarza nosi znamiona przestępstwa. Wówczas lekarzowi mogą grozić różne sankcje, w tym nawet kara pozbawienia wolności. Może on odpowiadać za przestępstwa z kodeksu karnego, takie jak np.:
- z art. 155 KK (nieumyślne spowodowanie śmierci),
- art. 156 KK (ciężki uszczerbek na zdrowiu),
- art. 157 KK (średni lub lekki uszczerbek na zdrowiu),
- art. 157a KK (uszkodzenia prenatalne) oraz
- art. 160 KK (narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia).
Pacjent wszczyna postępowanie z tytułu odpowiedzialności zawodowej, składając skargę do właściwego rzecznika odpowiedzialności zawodowej.
Tego typu postępowanie toczy się w fazie przygotowawczej – przed rzecznikiem, zaś część sądowa – najpierw przed Okręgowym, a następnie przed Naczelnym Sądem Lekarskim. Sprawa może także znaleźć swój finał w Sądzie Najwyższym.
Sąd lekarski może orzec:
- karę upomnienia,
- karę nagany,
- karę pieniężną,
- zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat,
- ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat,
- zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat,
- pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
Lekarz może odpowiadać za błąd medyczny w postępowaniu cywilnym, co do zasady tylko, jeśli błąd ten jest zawiniony, a pomiędzy błędem a powstałym skutkiem (tj. szkodą) istnieje związek przyczynowy.
Kogo pozwać – lekarza czy szpital?
Jeśli się zastanawiasz, czy w przypadku błędu medycznego powinieneś dochodzić roszczeń od placówki medycznej czy od lekarza – odpowiem Ci , posługując się ,,ulubionym stwierdzeniem prawnika” – ,,to zależy”.
Lekarz prowadzący własny gabinet, udzielający świadczeń zdrowotnych w ramach swojej działalności gospodarczej sam ponosi odpowiedzialność za wyrządzenie pacjentowi szkody. Ponadto będzie odpowiadał również za błędy i szkody medyczne wyrządzone przez osoby zatrudnione w gabinecie. Lekarz jest wówczas odpowiedzialny za nienależyte wykonanie umowy zawartej z pacjentem korzystającym z odpłatnych świadczeń zdrowotnych.
Zupełnie inaczej dzieje się, wtedy, gdy lekarz popełnia błąd medyczny podczas świadczenia usług w podmiocie leczniczym, w którym pracuje na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej (tzw. kontraktu). Lekarz zatrudniony na umowę o pracę w szpitalu lub gabinecie prywatnym ponosi jedynie odpowiedzialność pracowniczą wobec placówki i występuje w procesie sądowym tylko jako świadek. Po stronie pozwanego lekarza powinna występować zatrudniająca go placówka.
Kiedy jednak lekarz pracuje w oparciu o umowę o świadczenie usług medycznych (kontrakt), odpowiada cywilnie za wyrządzone błędy medyczne na zasadzie solidarnej odpowiedzialności prawnej wraz z szpitalem. Można wówczas żądać całości lub części świadczenia zarówno od szpitala i lekarza łącznie, jak i od każdego z osobna. Zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia od tego pozostałych.
Sprawa o błąd medyczny? Zgłoś się do prawnika!
Proces sądowy dotyczący tematyki błędów medycznych jest skomplikowany i wymaga zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji medycznej oraz opinii biegłych sądowych. Dlatego tak ważne jest skorzystanie z usług kancelarii prawnej.
Kancelaria Radcy Prawnego Patrycja Targońska-Sienkiewicz reprezentuje pacjentów placówek medycznych, jak również zapewnia kompleksową obsługę prawną lekarzy oraz podmiotów leczniczych.
Kancelaria zajmuje się zarówno reprezentacją pacjentów, jak i lekarzy w sprawach:
- sądowych (karnych i cywilnych) dotyczących błędów medycznych i naruszeń praw pacjenta,
- postępowań przed sądami lekarskimi,
- postępowań dyscyplinarnych lekarzy związanych ze stosunkiem pracy.
radca prawny Patrycja Targońska-Sienkiewicz
